Sąd, poprzez wyrok rozwodowy, przede wszystkim rozwiązuje związek małżeński. Jest to główny i podstawowy element wyroku. Jednak oprócz tego, wyrok reguluje wiele innych stosunków dotyczących rozstania, a także funkcjonowania rodziny po rozwodzie.
Warto zaznaczyć, że w zależności od indywidualnej sytuacji małżonków wyrok może się różnić. Te różnice uzależnione są najczęściej od posiadania wspólnych małoletnich dzieci lub też zawartego porozumienia między małżonkami.
Wina za rozkład pożycia małżeńskiego
Jedną z kwestii, które sąd może uwzględnić przy wyroku rozwodowym, jest wina za rozkład pożycia małżeńskiego. Podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia stanowi art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Sąd z urzędu ustala, czy i który z małżonków ponosi winę. Winnym rozkładu pożycia małżeńskiego może być mąż, żona, ale również i obie strony.
Uwaga! Małżonkowie mogą na zgodny wniosek żądać zaniechania orzekania o winie. Taki wniosek jest dla sądu wiążący. W związku z tym, następują takie skutki, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy za rozkład pożycia małżeńskiego.
Co w takim razie daje orzeczenie o winie w wyroku rozwodowym?
Niekiedy orzeczenie o całkowitej winie jednej ze stron ma charakter psychiczny i daje tej drugiej poczucie satysfakcji oraz swego rodzaju zwycięstwa.
Z punktu widzenia prawa, orzeczenie o winie otwiera małżonkowi niewinnemu drogę do zasądzenia alimentów na siebie. Rozstrzygnięcie tej kwestii może znaleźć się w wyroku rozwodowym na wniosek uprawnionego małżonka.
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Ważne! W przypadku zawarcia nowego związku małżeńskiego przez małżonka niewinnego, obowiązek alimentacyjny wygasa.
Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej
Kodeks rodzinny i opiekuńczy zobowiązuje sąd do rozstrzygnięcia w wyroku rozwodowym kwestii władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi obojga małżonków.
Sąd może rozwiązać tę kwestię na kilka sposobów, a mianowicie:
a) przydzieli władzę rodzicielską obojgu rodzicom lub
b) pozostawi wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z nich, przy jednoczesnym ograniczeniu jej drugiemu rodzicowi do określonych obowiązków i praw, w stosunku do dziecka, jeżeli jego dobro za tym przemawia.
Warto wiedzieć! W skrajnych przypadkach sąd może zawiesić władzę rodzicielską obojgu rodzicom lub jednemu z nich, a nawet pozbawić władzy rodzicielskiej jednego z rodziców lub obojga.
Kontakty z małoletnim dzieckiem oraz alimenty
Jeżeli małżonkowie nie dojdą do porozumienia w zakresie sprawowania władzy rodzicielskiej oraz utrzymywania kontaktów z dzieckiem, rozstrzygnie o tym sąd w wyroku rozwodowym. Podstawą takiego rozstrzygnięcia stanowi art. 113 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który jasno wskazuje, iż rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów niezależnie od władzy rodzicielskiej.
Sąd orzeka również o tym, w jakiej wysokości każdy z rodziców jest zobowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Kwestie mieszkaniowe w wyroku rozwodowym
Małżonkowie na ogół zamieszkują wspólnie, dlatego też przy rozwodzie może pojawić się problem w postaci podziału wspólnego mieszkania. Dużą rolę w tej kwestii odgrywa porozumienie między małżonkami. Tylko na ich zgodny wniosek, sąd w wyroku rozwodowym może orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
W sytuacjach skrajnych, gdy jeden z małżonków swoim rażącym zachowaniem utrudnia wspólne zamieszkiwanie, sąd może dodatkowo nakazać eksmisję. Odbędzie się to jedynie na wniosek drugiego z małżonków.
Podział majątku
Orzekanie o tej kwestii w wyroku rozwodowym jest rzadko stosowane przez polskie sądownictwo. Najczęściej z uwagi na liczne spory pomiędzy małżonkami. Jednak, aby takie rozstrzygnięcie znalazło się w wyroku rozwodowym, musi o to zawnioskować jedna ze stron. Przeprowadzenie podziału majątku będzie możliwe jedynie wtedy, kiedy nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu, co najczęściej sprowadza się do sytuacji, których rozwodzący małżonkowie są zgodni co do sposobu podziału.
Koszty postępowania rozwodowego
Tak, jak w przypadku każdego postępowania sądowego, tak i tu, sąd rozstrzyga o podziale kosztów postępowania. Na koszty składają się między innymi opłaty sądowe (w tym opłata od złożenia pozwu – 600 zł), a także koszty zastępstwa procesowego.
