W celu udzielenia odpowiedzi na tak postawione pytanie, warto wyjaśnić najpierw, czym jest separacja.
Społecznie, separacja jest najczęściej postrzegana jako stan, w którym pożycie małżonków się nie układa, zamieszkują oni oddzielnie lub zamieszkują wspólnie, lecz każdy z nich prowadzi własne, oddzielne życie. Takie rozumowanie jest w pewnym sensie prawidłowe, gdyż taki stan między małżonkami nazywany jest powszechnie separacją faktyczną, która w konsekwencji może prowadzić do separacji prawnej.
Warto podkreślić, iż separacja faktyczna jest wynikiem działalności małżonków, nie zaś rozstrzygnięcia sądu. Dlatego też, taki stan nie wywołuje żadnych skutków prawnych, a małżonkowie w dalszym ciągu mają względem siebie obowiązki wynikające z zawarcia związku małżeńskiego (np. obowiązek wzajemnej pomocy, czy zaspokajanie potrzeb rodziny).
Separacja prawna jest natomiast usankcjonowaniem orzeczeniem sądowym stanu separacji faktycznej ze skutkami typowymi dla orzeczenia rozwodu, zawsze jednak z wyjątkiem zniesienia węzła małżeńskiego. Z żądaniem orzeczenia separacji prawnej może wystąpić każdy z małżonków.
Ważne! W polskim systemie prawnym orzeczenie separacji nie stanowi koniecznej przesłanki późniejszego orzeczenia rozwodu. Stanowi natomiast alternatywę, dając możliwość rozwiązania sytuacji kryzysowej w małżeństwie i zdecydowania o jego dalszych losach.
Kiedy sąd zdecyduje o orzeczeniu separacji?
Przesłanką pozytywną takiego orzeczenia jest zupełny rozkład pożycia małżonków. Oznacza to, że między małżonkami nastąpiło nadszarpnięcie więzi uczuciowej, fizycznej oraz gospodarczej, ale nie ma to charakteru trwałego.
Kiedy sąd nie zdecyduje się na orzeczenie separacji?
Negatywnymi przesłankami separacji są sytuacje, w których:
a) wskutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci,
b) orzeczenie separacji z innych względów byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Skutki separacji:
Separacja prawna wywołuje szereg skutków w stosunkach między małżonkami. Podstawową konsekwencją będzie powstanie rozdzielności majątkowej między małżonkami. Co ważne, z powodu orzeczenia przez sąd separacji, małżonkowie nie będą mogli dziedziczyć po sobie na podstawie ustawy.
Orzeczenie separacji wiąże się również z umieszczeniem wzmianki o tym fakcie w akcie małżeństwa.
Z punktu widzenia potencjalnych wierzycieli, istotnym skutkiem jest ustanie solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte w celu zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
Z kolei, po upływie 300 dni od uprawomocnienia się orzeczenia separacji, ustaje domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki.
Uwaga! W sytuacji, kiedy jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, drugi z małżonków może się na to zgodzić, ale może także żądać orzeczenia rozwodu. W takiej sytuacji, jeżeli sąd uzna żądanie rozwodu za uzasadnione, orzeknie rozwód.
Czy separację można znieść?
Jest możliwe zniesienie separacji na zgodne żądanie małżonków. Sąd jest związany żądaniem zniesienia separacji, bada jedynie, czy wola zniesienia separacji została wyrażona świadomie i swobodnie.
Zniesienie separacji powoduje, że ponownie zaczyna działać domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki.
Z chwilą zniesienia separacji powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy. Przywrócone zostaje dziedziczenie ustawowe między małżonkami, a także uprawnienie do zachowku.
W takim razie kiedy zdecydować się na rozwód, a kiedy na separację?
Separacja będzie właściwym rozwiązaniem w sytuacji, kiedy małżonkowie widzą jeszcze szansę na uratowanie swojego związku i powrót do wspólnego pożycia. Warto pamiętać, że separację można znieść. Rozwód jest opcją, która powinna być stosowana w ostateczności, gdy brak jest jakichkolwiek perspektyw na odbudowanie szczęśliwego związku małżeńskiego.
